เวลาเราได้ยินข่าวคนที่ฆ่าตัวตาย คำพูดที่เราได้ยินคนรอบตัว หรือสังคม พูดกันบ่อย ๆ เช่น
“เออ...ทำไมอ่อนแอจัง” หรือ
“เขาก็คงแค่พูด ๆ บ่น ๆ ไปเองแหละว่า อยากตาย อยากฆ่าตัวตาย เอาจริง ๆ ก็คงไม่ทำหรอก”
ที่ได้ยินอีกในแง่ความเป็นห่วง แต่ก็ไม่รู้จะเริ่มหรือจะทำอย่างไร ก็เช่น
“ก็ห่วงนะ แต่ไม่กล้าถาม เกิดเราไปถามไปทักขึ้นมา จากที่เขาไม่ได้คิดจะฆ่าตัวตาย กลายเป็นคิดขึ้นมาจริง ๆ ก็ยุ่งแน่”
หรือ
“ตอนนี้ก็วัยรุ่นใจร้อนไง ไม่อดทน พอโตกว่านี้คงเลิกคิดเรื่องฆ่าตัวตายไปเองแหละ "
ดังนั้นตอนที่ทางชมรมผิดปกติทางอารมณ์แห่งประเทศไทย- Thai Society of Affective Disorders (TSAD) ติดต่อมาให้อาร์ทิพาเนียช่วยทำ visual design, visual communication ประกอบแคมเปญรณรงค์เรื่องป้องกันการฆ่าตัวตายในช่วงเดือนกันยายนที่ผ่านมา ตามที่เป็นการณรงค์วัน Suicide prevention day หรือ month ทั่วโลกตามเป้าหมายขององค์การอนามัยโลก WHO เราก็ดีใจมากที่จะได้มีส่วนในงานนี้ เพราะเป็นเรื่องที่สำคัญมาก ๆ
ทางชมรมกำหนดหัวข้อมาให้ 7 หัวข้อใหญ่ ซึ่งส่วนมากมีข้อมูลที่เขียนไว้เรียบร้อยแล้ว ซึ่งก็มีเรื่อง ความเชื่อที่ผิด เรื่องการฆ่าตัวตาย รวมอยู่ด้วย แต่ดราฟท์เนื้อหาที่ส่งมาให้ดู มีข้อมูลยังไม่มากเท่าไร ซึ่งถ้านำเสนอเป็นภาพ อาจจะยังไม่น่าสนใจได้มากพอ
เราอ่านดูแล้วก็นึกถึงความเชื่อต่าง ๆ ที่ยังผิดอยู่ของคนรอบตัว ซึ่งเป็นสิ่งที่จิตแพทย์ท่านอื่น ๆ ที่เราเคยร่วมงานด้วย ได้พยายามให้ความรู้แก่คนไข้ ครอบครัว และบุคลากร ว่ามีประเด็นอะไรบ้าง จะได้เข้าใจและช่วยเหลือได้ถูกต้อง แล้วลองเขียนเรียบเรียงใหม่ จนได้ 10 หัวข้อ เสนอไป ทางคุณหมออ่านดูและก็เห็นด้วย จึงกลายมาเป็น content design ไปเลยสำหรับภาพในชุดนี้
ตอนออกแบบและวาด ได้พยายามวาดคนเศร้า คนทุกข์ หลาย ๆ ระดับ หลาย ๆ แบบ ต้องนึกว่าหน้าตาท่าทางของคนเวลามีอารมณ์เหล่านั้นจะเป็นยังไง แต่ตั้งใจว่าจะวาดออกมาให้ดูน่ารักน่าเห็นใจ ไม่อยากให้ดูหดหู่เศร้าหมอง
ความเชื่อที่ผิด 1: คนที่ฆ่าตัวตายก็คือคนอ่อนแอและเห็นแก่ตัว
ความจริง: มีปัจจัยมากมาย ที่ทำให้คนมีความคิดและลงมือฆ่าตัวตาย ตัวอย่างเช่น โรคจิตเวช ปัญหาร้ายแรง สิ่งแวดล้อมที่กดดันสูง
ความเชื่อที่ผิด 2: คนที่พูดเรื่องฆ่าตัวตาย หรือลงมือทำ เพราะเรียกร้องความสนใจ
ความจริง: การแสดงออกและสื่อสารออกมานั้น เพราะพวกเขากำลังเป็นทุกข์ ต้องการความเข้าใจและความช่วยเหลือ ไม่ใช่การเรียกร้องความสนใจ
ความเชื่อที่ผิด 3: คนที่คิดจะฆ่าตัวตาย ก็จะเป็นแบบนั้นตลอดไป
ความจริง: หากได้รับการรักษาและการดูแลที่ถูกต้องเหมาะสม ก็สามารถกลับมาใช้ชีวิตอย่างมีความสุขได้
ความเชื่อที่ผิด 4: การฆ่าตัวตาย คือทางเลือกเดียวที่มี
ความจริง: ความคิดฆ่าตัวตาย มักเกิดจาก ความหมดหวังในชีวิต บางคนที่มีสภาพจิตใจเช่นนั้นหรือมีโรคทางจิตเวช อาจคิดหาทางออกไม่เจอ มองไม่เห็นทางเลือกอื่น ๆ จึงทำให้มองเห็นการฆ่าตัวตาย เป็นทางเลือกเดียวที่มี
ความเชื่อที่ผิด 5: การฆ่าตัวตายเป็นเรื่องที่ไม่ควรพูด
ความจริง: การที่คนในสังคมสามารถพูดคุยกันในเรื่องการฆ่าตัวตายได้ จะช่วยสร้างความตระหนักรู้ ลดการตีตรา ลดความอับอาย ทำให้คนที่ต้องการความช่วยเหลือ กล้าที่จะขอความช่วยเหลือได้
ความเชื่อที่ผิด 6: พอพ้นวัยรุ่นแล้ว ก็อยากจะเลิกฆ่าตัวตายไปเอง
ความจริง: การมองข้ามความคิดและพฤติกรรม ที่เกี่ยวข้องกับการฆ่าตัวตายของวัยรุ่น ว่าเป็นเฉพาะช่วงวัยเท่านั้น อาจนำไปสู่ปัญหาร้ายแรงได้ หากมีเด็กและเยาวชนที่แสดงออกถึงเรื่องนี้ จงให้ความสำคัญและช่วยเหลือทันที
ความเชื่อที่ผิด 7: คนที่มีความเสี่ยงที่จะฆ่าตัวตาย ก็คือผู้ป่วยโรคจิตเวชเท่านั้น
ความจริง: แม้การมีโรคทางจิตเวชจะเป็นปัจจัยเสี่ยง แต่ยังมีปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ เช่น ปัญหาชีวิต ปัญหาความสัมพันธ์ ปัญหาการเงิน การใช้สารเสพติด
ความเชื่อที่ผิด 8: ถ้าถามเรื่องฆ่าตัวตาย จากที่เขาไม่ได้คิด จะกลายเป็นคิดขึ้นมาได้
ความจริง: การไถ่ถาม เป็นการเปิดโอกาสให้คนนั้น ได้ระบายความรู้สึก และเล่าเรื่องราวให้คนรับฟัง และทำให้เกิดความช่วยเหลือขึ้นได้
ความเชื่อที่ผิด 9: คนที่พูดว่า อยากตาย จะฆ่าตัวตาย ก็แค่พูด ไม่ทำจริงหรอก
ความจริง: ถ้าได้ยินหรือรับรู้ อย่ามองข้าม อย่ามองว่าเป็นเรื่องเล่น ๆ ขอให้ถือว่าเป็นเรื่องคอขาดบาดตาย และต้องรีบหาทางช่วยเหลือโดยเร็ว
ความเชื่อที่ผิด 10: ต้องให้บุคลากรการแพทย์ช่วยเหลือเท่านั้น
ความจริง: แม้ว่าแพทย์จะเป็นผู้รักษาหลัก แต่ครอบครัว เพื่อน คนรอบตัว สามารถให้ความช่วยเหลือที่มีค่าได้ แค่อยู่ใกล้ คอยรับฟัง แสดงความเข้าอกเข้าใจ ก็สามารถส่งผลดีได้
หากได้อ่านแล้วอาจจะลองถามตัวเองว่ามีความคิดความเชื่อแบบนี้หรือเปล่า หรือสอบถามบุคลากรวิชาชีพและองค์กรต่าง ๆ ที่ทำงานด้านนี้ เพื่อจะได้ช่วยเหลือคนใกล้ตัวหรือคนรู้จักได้ถูกต้องเหมาะสม และเราหวังว่าจะทำให้คนอ่านมีความตระหนักรู้และใส่ใจมากขึ้นเวลารับรู้เรื่องเหล่านี้
มาร่วมกันเผยแพร่ความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง เพื่อป้องกันการฆ่าตัวตาย และสร้างสังคมที่มีสุขภาพจิตที่ดีและช่วยเหลือเกื้อกูล
